Ίση πρόσβαση στις υπηρεσίες ψυχικής υγειας: Πως οι θεραπευτές μπορούν να κάνουν πιο προσιτή την ψυχοθεραπεία για τη μαύρη κοινότητα”.

Η ψυχοθεραπεία είναι ένα σημαντικό μέσο για τη βελτίωση της ψυχικής ευεξίας και της ποιότητας ζωής του ανθρώπου. Προσφέρει ένα ασφαλές και εμπιστευτικό περιβάλλον όπου οι θεραπευόμενοι μπορούν να εξερευνήσουν τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τις συμπεριφορές τους. Ωστόσο, η προσβασιμότητα σε αυτή δεν είναι ίση για όλους. Η κοινωνική τάξη, η φυλή, η εθνικότητα, μπορεί να δημιουργήσει εμπόδια σε διάφορες δημογραφικές ομάδες στο να έχουν πρόσβαση σε αυτού του είδους υπηρεσίες.

Υπάρχουν πολλές παρανοήσεις, αρνητικές αντιλήψεις και στερεότυπα στη μαύρη κοινότητα για θέματα που αφορούν την ψυχοθεραπεία. Το κοινωνικό αυτό στίγμα εμποδίζει τους ανθρώπους από το να ζητήσουν βοήθεια, να λάβουν την κατάλληλη στήριξη και να συζητήσουν ανοιχτά για την ψυχική τους υγεία. Η ελλιπής ενημέρωση σχετικά με τα προβλήματα ψυχικής υγείας οδηγεί στην αμφιβολία και στην καχυποψία της μαύρης κοινότητας προς τη ψυχοθεραπεία. Συχνά, η λήψη επαγγελματικής βοήθειας θεωρείται ένδειξη αδυναμίας και προσωπικής αποτυχίας, για αυτό τις περισσότερες φορές προτιμούν να στραφούν στην ίδια τη κοινότητα για στήριξη, κάτι που δεν είναι πάντα αποτελεσματικό. Όμως ακόμα και αν θελήσουν να ζητήσουν βοήθεια, λόγω της περιορισμένης πρόσβασης σε προσιτές και πολιτιστικά ευαίσθητες υπηρεσίας ψυχικής υγείας, είναι πιο πιθανό η βοήθεια που θα λάβουν να είναι χειρότερης ποιότητας ή ακόμα και να γίνει εσφαλμένη διάγνωση λόγω της μικρής συμμετοχής τους σε ερευνητικές μελέτες, παράγοντες που εμβαθύνουν το πρόβλημα και την καχυποψία τους προς τους ψυχοθεραπευτές.

Επομένως, η δημιουργία ενός ασφαλούς περιβάλλοντος θεραπείας είναι ιδιαίτερα σημαντική. Οι θεραπευτές πρέπει να σωστά εκπαιδευμένοι ώστε να μπορούν να λαμβάνουν υπόψιν τους την μοναδική ταυτότητα, τις εμπειρίες και τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι μαύροι νέοι, το πολιτισμικό τους υπόβαθρο, τις αξίες και τις πεποιθήσεις τους, για να μπορούν να προσφέρουν την κατάλληλη φροντίδα. Οφείλουν να γνωρίζουν και να αντιμετωπίζουν το ιστορικό του συνεχόμενου τραύματος που υπάρχει στη μαύρη κοινότητα,  να μην κάνουν υποθέσεις και να μην πέφτουν θύματα των στερεοτύπων που υπάρχουν για αυτή. Κάθε κοινωνία και κουλτούρα μπορεί να θεωρηθεί ότι έχει τους δικούς της μηχανισμούς άμυνας, οι οποίοι φανερώνονται μέσα από διάφορα πολιτισμικά μοτίβα. Για να αναλυθούν αυτοί οι μηχανισμοί, ο θεραπευτής πρέπει να ενδιαφέρεται για όλες τις πτυχές του ασυνείδητου και να κατανοήσει ότι η εθνική ταυτότητα είναι αναπόσπαστο κομμάτι του εσωτερικού εαυτού του κάθε ανθρώπου και της προσωπικότητας του.

Η περιορισμένη ευαισθητοποίηση λόγω αδυναμίας πρόσβασης στην κατάλληλη φροντίδα, μπορεί να αλλάξει αν γίνει σωστή εκπαίδευση και ενημέρωση της μαύρης κοινότητας και νεολαίας σχετικά με την ψυχοθεραπεία, αν οργανωθούν εκδηλώσεις, εκστρατείες ή ακόμα και εργαστήρια με σκοπό την ευαισθητοποίηση των ατόμων για την ψυχική υγεία. Ήδη στο Ηνωμένο Βασίλειο, έχουν δημιουργηθεί οργανισμοί με σκοπό να κάνουν την ψυχοθεραπεία πιο προσβάσιμη στη μαύρη νεολαία (πχ. YBPCS). Σε τέτοιου είδους εκδηλώσεις και οργανισμούς θα γίνεται ενημέρωση των ανθρώπων της μαύρης κοινότητας, σχετικά με τους διαθέσιμους πόρους ψυχικής υγείας που υπάρχουν, τις τηλεφωνικές γραμμές ή και τις ομάδες Υποστήριξης. Ακόμα και η τεχνολογία μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την προώθηση της ψυχικής ευεξίας της μαύρης νεολαίας, μοιράζοντας εκπαιδευτικό υλικό, προσωπικές ιστορίες, αναγνωρίζοντας και συζητώντας θέματα που μπορεί να αφορούν τη κοινότητα. Μέσω της παροχής εκπαίδευσης για την ψυχική υγεία, μπορούμε να ενδυναμώσουμε τους ανθρώπους να αναγνωρίζουν τα σημάδια και τα συμπτώματα ψυχικών προβλημάτων, να μειώσουμε το στίγμα και να προωθήσουμε την αναζήτηση βοήθειας, έτσι να επιτευχθεί η πρόληψη και να βελτιωθεί η συνολική ψυχική ευημερία της κοινότητας.

Μόνο μέσα από την εκπαίδευση και μέσα από την ύπαρξη ασφαλών περιβαλλόντων ψυχοθεραπείας είναι εφικτό να αλλάξουμε τις αρνητικές αντιλήψεις και τις στάσεις που υπάρχουν για αυτή. Η αποστιγματοποίηση της αναζήτησης βοήθειας βοηθά στη διάσπαση των μύθων και των παραπλανητικών αντιλήψεων γύρω από την ψυχική υγεία και δημιουργεί ένα περιβάλλον όπου οι μαύρες κοινότητες αισθάνονται άνετα να ζητήσουν στήριξη και να μιλήσουν ανοιχτά για τα ψυχικά προβλήματα.  Μοιράζοντας προσωπικές ιστορίες σχετικά με τις δικές τους δυσκολίες, δημιουργώντας βαθύτερες συνδέσεις και καθιστώντας την ψυχοθεραπεία ως μια μορφή αυτοφροντίδας, βοηθάνε και ενθαρρύνουν την κοινότητα τους να ζητήσουν βοήθεια όταν την χρειάζονται.

Η κατάρριψη του στίγματος που συνοδεύει την ψυχοθεραπεία είναι ιδιαίτερα σημαντική για την προώθηση της ισότιμης πρόσβασης στις υπηρεσίες της. Η δημιουργία ενός ασφαλούς χώρου ψυχοθεραπείας, η εκπαίδευση και ενημέρωση, και η αποστιγματοποίηση της αναζήτησης βοήθειας μπορεί να βοηθήσει ώστε να δημιουργηθεί ένα υποστηρικτικό περιβάλλον για τα άτομα που δυσκολεύονται με προβλήματα ψυχικής υγείας.

Νικολέτα Αδαμοπούλου
Τελειόφοιτη Τμήματος Ψυχολογίας ΕΚΠΑ