Η Σχεσιακή Ψυχανάλυση με Ιδρυτή τον Steven Mitchell στις ΗΠΑ προτείνει ένα νέο μοντέλο Ψυχανάλυσης, απορρίπτοντας τη Θεωρία των Βιολογικών ενορμήσεων του Freud και μετατοπίζει την προτεραιότητα στις σχέσεις και τα πρότυπα αλληλεπίδρασης με τους άλλους. Πρακτικά, στόχος της είναι να εξερευνήσει τις σχεσιακές συγκρούσεις του ατόμου με τους σημαίνοντες άλλους όπως αυτές αντικατοπτρίζονται στην σχέση του με τον Αναλυτή και το Ψυχαναλυτικό πλαίσιο, υπό μια σύγχρονη όμως οπτική.

Σύμφωνα με τον Nocross (2005), η ποικιλία των θεραπευτικών προσεγγίσεων ξεπερνά τα 400 μοντέλα Ψυχοθεραπείας στις ημέρες μας. Οι περισσότεροι εκ των Θεραπευτών και υποστηρικτών των προσεγγίσεων θα συμφωνούσαν πως ως κοινωνικά όντα διαμορφωνόμαστε μέσω των κοινωνικών μας επαφών και πως η εικόνα που έχουμε για τον ίδιο μας τον εαυτό είναι ένα ‘’εύπλαστο’’ υλικό στα χέρια των στενών μας σχέσεων (Finlay, 2016). Κατά τον Mitchell το πρωταρχικό κίνητρο του ατόμου είναι να σχετίζεται με τους άλλους. Όταν το ‘’σχετίζεσθαι’’ αυτό αποτυγχάνει αδυνατώντας να καλύψει τις ανάγκες μας τότε χάνεται η εμπιστοσύνη (as cited in, Finlay, 2016). Η Σχεσιακή Ψυχανάλυση χρησιμοποιεί την αξία των σχέσεων και την σημασία που έχουν για την ψυχική μας ευδαιμονία, ως θεμελιώδη λίθο σύνδεσης του παρελθόντος του παρόντος και του μέλλοντος, με σκοπό την επούλωση των περασμένων σχέσεων δίνοντας έμφαση στο ‘’εδώ και τώρα’’ και την σχέση μεταξύ Αναλυτή και Αναλυόμενου (Finlay, 2016). Αυτή η θεραπευτική σχέση αποτελεί πολύτιμο εργαλείο του Σχεσιακού πλαισίου. Ο Yalom χαρακτηριστικά αναφέρει: ‘’Είναι η σχέση αυτή που θεραπεύει, την σχέση που θεραπεύει, την σχέση που θεραπεύει…’’

Στην Σχεσιακή Ψυχανάλυση το είδος ‘’Προσκόλλησης’’ μεταξύ Θεραπευτή και Θεραπευόμενου αναπαριστά τις ευρύτερες σχέσεις που ο Θεραπευόμενος συνάπτει και παίζει μείζονα ρόλο στην διαγνωστική διαδικασία (Finlay, 2016). Ο Bowlby (1969) αναπτύσσοντας τη Θεωρία του Δεσμού εξηγεί πως ο ‘’πρωταρχικός δεσμός’’ τροφού και βρέφους γίνεται μοντέλο για τις μελλοντικές σχέσεις του ατόμου και πως ο τρόπος προσκόλλησης του φροντιστή με το παιδί δημιουργεί θετικές ή αρνητικές συσχετίσεις στην ενηλικίωση (as cited in Robertson, 2016). Τα παιδιά που αδυνατούν να δημιουργήσουν ασφαλή δεσμό με την μητέρα (τροφό – πρόσωπο φροντίδας) δυσκολεύονται να αναπτύξουν υγιείς δεσμούς ως ενήλικες και ο Θεραπευτής προσφέρεται ως πρότυπο ενός ασφαλούς δεσμού με έναν ενήλικα, ο οποίος παρέχει στον Θεραπευόμενο την ευκαιρία για μια διορθωτική συναισθηματική εμπειρία (Robertson, 2016). O ρόλος του Θεραπευτή είναι ανάλογος με τον ρόλο μιας μητέρας που παρέχει στο παιδί της μια ασφαλή βάση από την οποία εκείνο θα εξερευνήσει τον κόσμο (Bowlby, 1988). O Kohut διαμέσου της Ψυχαναλυτικής Θεωρίας του εαυτού τονίζει την αναγκαιότητα εκ μέρους του φροντιστή και αργότερα του Αναλυτή να καθρεφτίζει τις ψυχικές συναισθηματικές συγκρούσεις του ατόμου χρησιμοποιώντας τον Αναλυτή ως ‘’αυτὀ -αντικείμενο’’ με σκοπό να οικοδομήσει ασφαλώς ο Αναλυόμενος μια υγιή αίσθηση εαυτού (Finlay, 2016).

H επιρροή του παρελθόντος στην Σχεσιακή Θεραπευτική πράξη και την σχέση μεταξύ Αναλυτή και Αναλυόμενου όπως αυτή αναδύεται στις μεταξύ τους αλληλεπιδράσεις εκφράζεται υπό την έννοια της Δϊυποκειμενικότητας, λέξης κλειδί του πλαισίου. Κατά τον (Crossley, 1996) η δϊυποκειμενικότητα είναι ο ΄΄ιστός του κοινωνικού μας γίγνεσθαι’’ υποδεικνύοντας πως το κοινωνικό μας πλαίσιο είναι συνεχώς μεταβαλλόμενο αφού οι σχέσεις μας με τους άλλους συνεχώς μεταβάλλονται η εξελίσσονται. Αναφέρει χαρακτηριστικά πως διαμέσου της Δϊυποκειμενικότητας κατανοούμε ευκρινέστερα την ανθρώπινη ύπαρξη στην κοινωνική της μορφή αφού οι πράξεις μας έχουν αντίκτυπο στον περίγυρο μας και οι αντιδράσεις αυτού δημιουργούν έναν αέναο κύκλο με πολλούς παίκτες και αμείωτες αντιδράσεις (Crossley, 1996). Η αλληλεπίδραση αυτή είναι έκδηλη και στην σχέση μεταξύ Θεραπευόμενου και Θεραπευτή αφού οι παρελθοντικές εμπειρίες, η έκφραση των δυο (λεκτική ή μη) καθώς και ο τρόπος που αντιλαμβάνονται τον κόσμο επεμβαίνουν μεταβιβαστικά στην Θεραπευτική πράξη (Faris, 2012). Οι δι-υποκειμενικές αλληλεπιδράσεις μεταξύ των δυο έχοντας προκύψει από την ‘’αυθεντική’’ μεταξύ τους σχέση και την Αυτοανάλυση του Αναλυτή, κατά τον Ferenczi, οδηγούν στην αναλυτική συνάντηση τους.

H ευκαμψία του Θεραπευτή να προσαρμοστεί στις ανάγκες του Θεραπευόμενου στα Σύγχρονα Μοντέλα Ψυχοθεραπείας και Ψυχανάλυσης είναι ένα βήμα προς την Ολιστική Ψυχοθεραπευτική Ενσωμάτωση (Rowan and Jacobs 2002, as cited in Faris 2012). Το Σχεσιακό Μοντέλο ενσωμάτωσης προϋποθέτει την συγχώνευση διαφορετικών στοιχείων με σκοπό την δημιουργία ενός νέου. Ο Scott (2004) υποδεικνύει 4 τύπους ενσωμάτωσης :

• Ενσωμάτωση πληθώρας ψυχοθεραπευτικών θεωριών κατά την Θεραπευτική διαδικασία.
• Πνευματική, ψυχική, διανοητική και συναισθηματική εμπειρία με τον ασθενή.
• Ενσωμάτωση άλλων κλάδων στην διαδικασία όπως πχ. Ποίηση.
• Χρήση χιούμορ η μεταφορών ως θεραπευτική προσέγγιση εκ μέρους του Θεραπευτή.

Είτε η ενσωμάτωση στοχεύει στη θεωρία είτε στις Θεραπευτικές μεθόδους πραγματεύεται την Ολιστική συνεχή διαδικασία μεταξύ Θεραπευτή- Θεραπευόμενου και Θεραπευτικού μοντέλου (Faris,2012).

Κοραχάη Σοφία, GMBPsS
Ψυχολόγος BsC
ε.Ψυχαναλύτρια, ΜΑ. University of Essex. 

Οι εξειδικευμένοι Θεραπευτές του ICPA (Institute for Contemporary Psychotherapy Athens) συνεχώς μετεκπαιδεύονται και καταρτίζονται στις σύγχρονες θεραπευτικές μεθόδους και προάγουν την επιστημονική γνώση συμμετέχοντας σε πανελλήνια και παγκόσμια συνέδρια. Ενδεικτικά τις τελευταίες δύο χρονιές έχουμε συμμετάσχει ενεργά μέσω στρογγυλής τράπεζας στο Παγκόσμιο συνέδριο Σχεσιακής Ψυχανάλυσης στη Νέα Υόρκη, στο Πανευρωπαϊκό Συνέδριο Ψυχοδυναμικής Ψυχοθεραπείας στο Βελιγράδι, στο Παγκόσμιο συνέδριο της SEPI (Society for the Exploration of Psychotherapeutic Intervention) στη Λισαβώνα και στο Πανελλήνιο Συνέδριο Γνωσιακών Θεραπειών στη Θεσσαλονίκη. Το καλοκαίρι θα παρουσιάσουμε στρογγυλή τράπεζα στο Παγκόσμιο συνέδριο Ψυχολογίας στην Πράγα.

Βιβλιογραφία

Finlay, L. (2016). Relational integrative psychotherapy : Engaging process and theory in practice.

Integrative counselling & psychotherapy; a relational approach. (2012). Reference and Research Book News, 27(1), Reference and Research Book News, Vol.27(1).

Integration in counselling and psychotherapy; 2d ed.(Brief article)(Book review). (2010). Reference & Research Book News, 25(2), Reference & Research Book News, May, 2010, Vol.25(2).

Robertson, T. (2016) Playtherapy (Παιγνιοθεραπεία)