Οι καιροί που διανύουμε χαρακτηρίζονται από αβεβαιότητα και ευμεταβλητότητα που επηρεάζουν όλους τους τομείς της ζωής και της καθημερινότητας. Αλλαγές σε κοινωνικό, πολιτικό, προσωπικό και διαπροσωπικό επίπεδο απασχολούν τους ανθρώπους σήμερα. Μέσα σε αυτό το συνεχές κλίμα αλλαγής κάνει ολοένα και πιο αισθητή την παρουσία της η χρήση της τεχνολογίας η οποία λύνει προβλήματα αλλά ταυτόχρονα δημιουργεί άλλα. Από τις αλλαγές σε όλες τις πτυχές της καθημερινότητας δεν θα μπορούσε να μείνει ανεπηρέαστη και η ψυχοθεραπεία. Η παραδοσιακά δια ζώσης διαδικασία της ψυχοθεραπείας αρχίζει να αμφισβητεί και να επαναπροσδιορίζει και η ίδια τη μοναδικότητα του τρόπου που μέχρι τώρα γινόταν. Ψυχοθεραπεία και διαδίκτυο ήταν μέχρι πρότινος «άσπονδοι εχθροί». Η συγκεκριμένη αντίληψη ενισχυόταν από τον τρόπο που η διαδικασία της ψυχοθεραπείας προβάλλεται από τα ΜΜΕ, από την άρνηση ορισμένων θεραπευτών να χρησιμοποιήσουν το διαδίκτυο για τη διενέργεια συνεδριών και από τη διακωμώδηση της χρήσης της τεχνολογίας για τέτοια ζητήματα. Όλα αυτά φαίνεται να έχουν αλλάξει ραγδαία όχι μόνο λόγω των νέων συνθηκών και δεδομένων στα οποία καλούμαστε να προσαρμοστούμε αλλά και των αυξημένων αναγκών των ανθρώπων για θεραπεία.

Γεωγραφικοί περιορισμοί, σωματικοί περιορισμοί και περιορισμοί που αφορούν στην υγεία,  περιορισμός χρόνου και επιθυμία αποφυγής στίγματος είναι λίγοι μόνο λόγοι που ενισχύουν την αναζήτηση διαδικτυακής θεραπείας από τους ανθρώπους. Η επιλογή ενός θεραπευτή, που δουλεύει μέσω διαδικτύου και είναι έτοιμος να διαχειριστεί αυτά τα νέα και σύγχρονα δεδομένα , εγείρει αμέσως μεταβιβάσεις που μέχρι πρότινος δεν υπήρχαν. Ως μεταβίβαση ορίζεται η ασυνείδητη «μεταφορά» των συναισθημάτων, των επιθυμιών και των σχέσεων ενός ατόμου (θεραπευόμενος) σε ένα άλλο άτομο (θεραπευτή) και η αναγνώριση συμπεριφορών από τον θεραπευόμενο στον θεραπευτή που του θυμίζουν συμπεριφορές παρόμοιες αυτών των σημαντικών άλλων.

Οι συνεδρίες ψυχοθεραπείας μέσω διαδικτύου, λόγω της ιδιαίτερης φύσης τους, δημιουργούν πολλά είδη μεταβίβασης και αντιμεταβίβασης ήδη από τα πρώτα στάδια της θεραπείας. Η επιλογή τόσο από τον θεραπευτή όσο και από τον θεραπευόμενο της συνεδρίας μέσω ίντερνετ και η συν-παρουσία στην οθόνη δημιουργούν μεταβιβαστικά και αντιμεταβιβαστικά φαινόμενα. Το μοίρασμα της οθόνης δίνει στη διαδικασία της θεραπείας την αίσθηση της συνεργασίας και της συγχώνευσης και ότι από κοινού παίρνουν μέρος σε κάτι καινοτόμο. Ένα ακόμη διαφορετικό μεταβιβαστικό κομμάτι το οποίο δεν μπορούσε να παρατηρηθεί και να συμβεί παλαιότερα είναι η συνύπαρξη στην οθόνη. Στην εποχή της selfie, η συνύπαρξη με ένα άλλο άτομο στην ίδια οθόνη δίνει στιγμιαία την αίσθηση ότι είμαστε μαζί με τον άλλο και ότι μοιραζόμαστε κάτι κοινό. Έτσι, το να βλέπει ο θεραπευόμενος τον εαυτό του και τον θεραπευτή του στην ίδια οθόνη ενδέχεται να ενισχύει αυτή την «κοινότητα».

Οι θεραπείες μέσω διαδικτύου δίνουν την αίσθηση ενός θεραπευτή περισσότερο ουδέτερου συγκριτικά με τον θεραπευτή στο γραφείο παρέχοντας τη δυνατότητα στον θεραπευόμενο να προβάλει φαντασιώσεις και μεταβιβάσεις. Αυτό συμβαίνει γιατί απουσιάζουν τα φυσικά ερεθίσματα του χώρου του θεραπευτή (φωτισμός, μυρωδιά, θερμοκρασία, διακόσμηση). Επιπλέον, ακριβώς επειδή απουσιάζουν τα προηγούμενα στοιχεία, οι διαδικτυακές συνεδρίες ενθαρρύνουν τον θεραπευόμενο να αισθανθεί στιγμιαία ότι είναι αυτός που «δημιουργεί» τον θεραπευτή δίνοντας τη δυνατότητα στην παιδική παντοδυναμία να έρθει στην επιφάνεια της θεραπείας (Winnicott, 1952).

Εν κατακλείδι, δια ζώσης ή διαδικτυακή ψυχοθεραπεία είναι ένα ζήτημα και μια απόφαση που επαφίεται στον εκάστοτε θεραπευόμενο. Τόσο το ένα όσο και το άλλο είδος σχετικά με τη διενέργεια της ψυχοθεραπείας έχουν πλήθος πλεονεκτημάτων να προσφέρουν στον θεραπευόμενο. Όπως σε κάθε διαδικασία έτσι κι εδώ παρουσιάζονται κάποιοι περιορισμοί, διαφορετικοί για κάθε περίπτωση. Ένας επαρκώς εκπαιδευμένος θεραπευτής είναι το κλειδί για να υπερκεράσει τα εμπόδια και τις αντιστάσεις που θα προκληθούν, μέσα στην ψυχοθεραπεία, προς όφελος του θεραπευόμενου.

Χριστίνα Μπαλή
Ψυχολόγος